İş yerinde odaklanmanızı doruğa çıkarmak ister miydiniz? Önemli ayrıntıları aklınızda tutma ve anımsama becerinizi güçlendirmeyi deneyin. Matthew Jenkins okuduklarınızın daha fazlasını hatırlamanız için basit ama yaratıcı beş strateji paylaşıyor.
Bir pazartesi sabahı çalışma masanızın başında oturuyorsunuz ve haftanın ilerleyen zamanlarındaki bir toplantı için hatırlamanız gereken bir makale okumaya çalışıyorsunuz. Fakat bir dakika. Patronunuzdan yanıtlamanızı gerektiren bir e-posta geliyor. Birdenbire telefon çalıyor. Pazarlama departmanından Sevgi de çay servisi yapıyor. Bir bakıyorsunuz ki, zihniniz birçok yöne dağılmış ve az önce okuduğunuz her şeyi unutmuşsunuz. Tüm bunlar tanıdık geliyor mu?
University of California tarafından gerçekleştirilen yakın tarihli bir araştırmaya göre, günde 34 GB’lık bir bilgi bombardımanına uğruyoruz(1) ve bu sayı, 30 yıl öncesinin günlük bilgi miktarının iki katı kadar. Öte yandan ofis çalışanları ortalama her üç dakikada bir rahatsız ediliyorlar. Öyleyse konsantrasyon sürelerimizin azalması pek de büyük bir sürpriz sayılmaz.
Dijital çağın da bilgileri zihnimizde tutma becerilerimiz üzerinde olumsuz etkileri bulunuyor. Çalışmalar, internette bilgileri bulabilmenin kolaylığı ile, anımsama hafızasının (zihninizden anında bilgiyi çağırma becerisi) yerini tanıma hafızasına (bilginin nerede olduğunu ve ona nasıl erişilebileceğini bilme) bıraktığını gösteriyor(2).
İster sunum yapmak ister yeni bir beceri geliştirmek olsun, anımsama hafızası çalışma hayatında başarının temelinde yer almayı sürdürüyor. İşte okuduklarınızın daha fazlasını zihninizde tutmanıza yardımcı olacak beş yöntem.
1. Mola verin
University of Texas at Austin’de gerçekleştirilen bir çalışmaya(3) göre kendinize okuduğunuz şey üzerinde düşünmek ve dinlenmek için birkaç dakika tanımak gelecekte öğrenmenize katkı sağlıyor. Psikoloji ile nörobilim alanında doçent doktor olan araştırmacı Alison Preston(4) bu araştırmanın "dinlenme esnasında anıların tekrarlanmasının o eski anıları güçlendirdiğini; yalnızca asıl içeriği değil, çağıracağı anıları da etkilediğini" gösterdiğini söylüyor.
İsveçli hafıza atleti Idriz Zogaj bu düşünme süresini, okuduğunuz içeriğe vereceğiniz duygusal yanıtı kavramaya ayırmayı öneriyor. Kendinize bunu yapmak için zaman tanırsanız, yeni anılarınızın daha güçlü olması ve daha kolay erişilebilmesi olasılığı artacaktır. Bu durum, beynin duygulara hızlı ve etkili bir biçimde karşılık verme yetisi olmasından(5) ve duyguları anı oluşumuyla ilişkilendirmesinden(6) kaynaklanıyor.
Zogaj şöyle ifade ediyor: "Duyguyu tespit edin. Yakalamak istediğiniz şey bu duygudur, çünkü duygu o kitabın bir kısmındaki veya tamamına dair diğer anıları tetikleyecektir."
Hiçbir şey yapmamak ve zihninizi tamamen dinlenmeye bırakmak da bilgileri zihninizde tutmanıza ve odaklanmanıza yardımcı olabilir. Psikoloji, davranışsal nörobilim ve müzik alanlarında çalışmaları bulunan, Kaliforniya’daki McGill University’de görevli akademisyen ve yazar Daniel Levitin şöyle açıklıyor(7): "Düzenli molalar veren ve hatta kısa şekerlemeler yapan kişiler, işlerinde daha üretken ve daha yaratıcı olurlar. Zihninize giren tüm bilgileri pekiştirmek, evirip çevirmek için beyninize zaman tanımalısınız."
"Anımsama hafızamız" (zihninizden anında bilgiyi çağırma becerisi) yerini "tanıma hafızasına" (bilginin nerede olduğunu ve ona nasıl erişilebileceğini bilme) bırakıyor.
2. Aralıklı tekrarı deneyin
Psikologlar tarafından ortaya koyulan "çoklu depolama" hafıza modeline(8) göre, bir bilgiyi yeterince kez tekrarlarsanız, bu bilgi (potansiyel olarak) sonsuza dek kalacağı uzun süreli hafızaya geçiş yapacaktır.
Aralıklı tekrar; yani belirli aralıklarla düzenli olarak bilgiye geri dönme(9), bilgileri zihninizde tutmanın çok etkili bir yöntemi olabilir. Bu yöntem, öğrenmeyi çaba gerektiren bir sürece dönüştürdüğünden ve tıpkı kaslar gibi beynimiz de bu uyarana sinir hücreleri arasındaki bağlantıları güçlendirerek karşılık verdiğinden dolayı işe oldukça yarıyor. Aralıkları daha da genişleterek, her seferinde bu bağlantıları daha da pekiştiriyorsunuz. Bilginin uzun süreli ve kalıcı bir biçimde tutulmasını sağlıyor(10).
Aralıklı tekrar yapmanın basit bir yolu, bilgi kartlarını bir kutuda düzenlemektir(11). Kutunun her bölümündeki kartları gözden geçireceğiniz zaman için bir takvim oluşturun. Eğer bir karta doğru yanıt verirseniz, bu kartı gelecekte daha nadir inceleyeceğiniz bölüme alın; yanlış yanıt verirseniz ise kartı daha sık inceleyeceğiniz bölüme yerleştirin.
3. Okuduklarınızı kağıda yazın
Dijital çağda kulağa ilkel gelebilir ama eskiye dönmek ve basılı materyalden okuma yapmak daha iyi konsantre olmanıza ve bilgileri daha iyi hatırlamanıza yardımcı olabilir.
ABD, Japonya, Slovakya ve Almanya’dan 300 üniversite öğrencisinin katıldığı bir ankete göre, katılımcıların %92’si basılı materyallerin konsantrasyonlarına en faydalı olan yöntem olduğu konusunda hemfikir(12). Bir diğer araştırma da, e-okuyucu kullananların basılı materyal okuyanlara kıyasla bir gizem öyküsünde olayların ne zaman gerçekleştiğini hatırlamakta "belirgin bir biçimde" daha başarısız olduklarını gösterdi(13).
Araştırmanın yürütülmesine destek veren dilbilim profesörü Naomi S. Baron, bunun ardındaki sebebin açık olduğunu, dijital cihazların daha fazla dikkat dağınıklığına yönelttiğini ve okuyucuların bu sebeple okudukları materyal üzerindeki odaklarını kaybetmeye daha meyilli olduklarını ifade ediyor.
Araştırma(14) kalemin klavyeden üstün olabileceğini de gösteriyor. Kağıda not almak kavramsal anlayışı, uygulamayı ve bilgileri zihinde tutmayı artırıyor.
4. Zihin haritası çizin
Not almak anımsamaya yardımcı olabilir fakat her şeyi yazmanız gerekmiyor. Tony Buzan’ın(15) öğrenciliği esnasında etkili not almak konusunda zorlanırken geliştirdiği öğrenme ve hafıza aracı olan zihin haritası, merkezinde sorunu veya temel kavramı gösteren; ondan çıkan ve her biri ilgili bir anahtar sözcük ile ilişkilendirilen kavisli dallar içeren renkli bir şemadır. Bu tekniğin başarısının temelini renkler, görseller ve beyin fırtınasına teşvik eden çizgisel olmayan bir yapı oluşturuyor.
Idriz Zogaj şu şekilde açıklıyor: "Zihin haritası kendi başına bakıp hatırlayabileceğiniz bir görsel. Bilgiyi görselleştirmek bir şeyi hafızanızda tutmanın en güçlü yoludur. iMindMap(16) web sitesindeki araçları kullanarak çevrimiçi ortamda bir zihin haritası oluşturabilirsiniz fakat kağıt üzerinde çalışmak daha tercih edilebilirdir, çünkü beyin düşünürken el de devreye sokulur."
Zogaj sözlerine şunları ekliyor: "Boş bir kağıda zihin haritanızı çizmek istiyorsanız, en iyisi kağıdı yatay olarak kullanmaktır, böylece daha fazla yeriniz olur. Okuma yaparken bile haritanızı çizebilirsiniz."
5. Çevrimiçi araçlar kullanın
Eğer kağıt ve kalem size biraz düşük teknolojili geliyorsa, keşfedebileceğiniz bir sürü uygulama bulunuyor. Örneğin Eidetic(17) önemli telefon numaralarından olaylara kadar her şeyi ezberlemenize yardımcı olacak aralıklı tekrar yöntemini kullanıyor. Ezberlemek istediğiniz bilgiyi giriyorsunuz ve uygulama kendinizi deneyeceğiniz zaman geldiğinde size hatırlatma yapmak için bildirimler gönderiyor. Bu denemeleri zamana yayarak bilgiyi daha uzun süreli olarak zihninizde tutmanıza yardımcı oluyor.
70 milyon abonesiyle Lumosity(18) en popüler beyin jimnastiği uygulamalarından biri. Nörobilimciler tarafından tasarlanan bu uygulama hafıza ve dikkati bir dizi bilimsel oyunla çalıştırdığını öne sürüyor. Kullanıcılar günde üç ücretsiz oyun oynayabiliyor veya aynı anda 40’tan fazla oyuna erişim için abone olabiliyorlar.
Aceleniz varsa Spritz(19) gibi hızlı okuma uygulamaları, kullanıcıları dakikada 600 veya hatta 1.000 kelime gibi son derece yüksek okuma hızlarına çıkarabileceklerini iddia ediyorlar. Spritz bunu ekranınızın merkezinde metinden teker teker kelimeler gösteren hızlı seri görsel sunum (RSVP) yöntemini kullanarak yapabildiğini söylüyor. Gözleriniz aşağı ve yukarı hareket etmediği için telefonunuzdaki tek bir noktaya odaklanabiliyor ve kelimeler hızlı bir slayt gösterisi gibi akarken daha hızlı bir tempoda okuyabiliyorsunuz. Kazandığınız zamanı bu makaledeki diğer teknikleri uygulamak için kullanın ve az önce okuduklarınızı pekiştirin.
Matthew Jenkin, ABD’de yaşayan bir gazeteci ve The Guardian gazetesinin iş arayanlar ve kariyer değiştirenler için sunduğu topluluk sitesi Guardian Careers’ın eski editörüdür.
Kaynaklar:
(1) https://www.nytimes.com/2009/12/10/technology/10data.html
(2) https://www.rewireme.com/brain-insight/internet-affects-memory/
(3) https://news.utexas.edu/2014/10/20/reflection-boosts-learning
(4) https://cns.utexas.edu/component/cobalt/item/66-other/1313-preston-alison?Itemid=289
(5) http://www.hrdpress.com/site/html/includes/items/SBEI.html
(6) http://www.memory-key.com/memory/emotion
(7) https://www.kqed.org/mindshift/37711/why-daydreaming-is-critical-to-effective-learning
(8) https://www.kqed.org/mindshift/37711/why-daydreaming-is-critical-to-effective-learning
(9) http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1876761/
(10) https://www.supermemo.com/english/ol/background.htm
(11) https://www.youtube.com/watch?v=33DIo8iU7ws
(12) https://www.washingtonpost.com/posteverything/wp/2015/01/12/the-case-against-kindle-why-reading-paper-books-is-better-for-your-mind-and-body/?noredirect=on&utm_term=.eb845123558c
(13) https://www.researchgate.net/profile/Jose_Pedroza_Carneiro/post/
What_positive_or_negative_experiences_can_provide_me_with_regard_to_the_introduction_of_e-readers_in_the_documentation_centers_of_universities/attachment/59d63757c49f478072ea4c08/
AS%3A273684940427264%401442262984768/download/Readers+absorb+less+on+Kindles+than+on+paper.docx
(14) http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0956797614524581
(15) https://www.irishtimes.com/business/how-tony-buzan-used-mind-maps-to-doodle-his-way-to-millions-1.2230977
(16) https://imindmap.com/
(17) https://play.google.com/store/apps/details?id=com.yourelink.Eidetic&hl=en_GB
(18) https://www.lumosity.com/
(19) http://spritzinc.com/
